Τα Χριστούγεννα έφτασαν και όπως κάθε χρόνο μαζί με τις ευχές για “χρονιά πολλά” αναβιώνουν ήθη και έθιμα ριζωμένα στο βάθος των χρόνων.Η Σάμος έχει αγάπη σε αυτά τα έθιμα και τα κρατά ζωντανά από γενιά σε γενιά.Τα Χριστουγεννιάτικα αλλά και τα πρωτοχρονιάτικα έθιμα του νησιού είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με το φαγητό, το τραγούδι, τα δώρα και την καλοτυχία της οικογένειας.
Η πηχτή
Η συνήθεια της γαλοπούλας στο γιορτινό τραπέζι δεν ανήκει στη παράδοση του νησιού. Από παλιά τις γιορτινές αυτές ημέρες οι νοικοκυρές έφτιαχναν την “πηχτή”.Η πηχτή είναι αυτό που λέει η λέξη, βραστό και λεμονάτο χοιρινό κρέας πού έχει κάτσει πολλές ώρες στην κατσαρόλα μέχρι να πήξει και να φαγωθεί από την οικογένεια ανήμερα των Χριστουγέννων.
Κατάδες
Όλοι αγαπούν τα χριστουγεννιάτικα γλυκά έτσι κι εδώ εκτός από τα αγαπημένα μελομακάρονα και κουραμπιέδες φτιάχνουμε “κατάδες”.Οι κατάδες αν και μοιάζουν στην εμφάνιση με κουραμπιέδες έχουν διαφορετική γεύση χάρις την γέμιση που είναι πλούσια σε ξηρούς καρπούς.
Η Γιορτή και το κεσκέκι
Προς τιμή του Αγίου που γιορτάζει φτιάχνουν την γιορτή.Την παραμονή της εορτής μαζεύονται οι γυναίκες του χωριού για να καθαρίσουν κρεμμύδια, αυτά μαζί με αλεσμένο στάρι και κατσικίσιο κρέας θα ριχτούν σε μεγάλα καζάνια και θα βράσουν όλο το βράδυ για να μοιραστούν το επόμενο πρωινό και ανήμερα της εορτής του Αγίου στον κόσμο μέσα σε μικρά μπoλάκια .Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς φτιάχνουν το κεσκέκι είναι το ίδιο με με την γιορτή μόνο που το σιτάρι δεν είναι αλεσμένο μα ολόκληρο.
Τα κάλαντα
Δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε αυτές τις μέρες χωρίς τραγούδι και παιδικές φωνές. Παιδιά βγαίνουν από νωρίς το πρωί με τα τριγωνάκια τους στο χέρι και μοιράζουν χαρά στα σπίτια με την παρουσία τους.Η Σάμος έχει δικά της παραδοσιακά κάλαντα και τα λόγια τους είναι ευχές για το σπίτι που θα ακουστούν.”Σ αυτό το σπίτι που ήρθαμε πέτρα να μην ραγίσει και ο νοικοκύρης του σπιτιού χίλια, χίλια χρόνια να ζήσει… και εις έτη πολλά!”Αφού ακούσουν τα κάλαντα οι “νοικοκυραίοι”δίνουν γλυκά και χρήματα στα παιδιά για τις ευχές πού τους έδωσαν.
Η βασιλόπιτα και τα γούρια
Η βασιλόπιτα είναι η “πρωταγωνίστρια” της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, είναι το γλυκό που κρύβει το πρώτο νόμισμα της χρονιάς και φέρνει μεγάλη τύχη σε όποιον το βρει το φλουρί στο κομμάτι του. Τύχη όμως θέλουν και για όλη την οικογένεια έτσι η παράδοση δεν τελειώνει εδώ.Την Πρωτοχρονιά η οικογένεια μετά την επιστροφή της από την εκκλησία θα πάρει το ρόδι που έχει αφήσει στην πόρτα και ο μεγαλύτερος του σπιτιού θα το σπάσει στην είσοδο αφού πιστεύουν πως οι άφθονοι σπόροι που θα κυλήσουν θα φέρουν πολλή καλή τύχη και αφθονία στο σπίτι, σειρά έχει το νερό που θα ρίξει στην είσοδο αλλά και μέσα στο σπίτι αφού ρέει το νερό θα “ρέουν”και τα αγαθά στο νοικοκυριό στο τέλος θα πάρει ένα σιδερένιο αντικείμενο πχ κλειδί και θα πατήσει πάνω του ώστε όλοι στο σπίτι τα είναι γεροί και δυνατοί όπως το σίδερο
Η μπουλιστρίνα ή μπουλστρίνα και η Προβέντα
Αφού κάτσουν όλοι μαζί στο στο πρωτοχρονιάτικο τραπέζι δεν μπορούν να ξεχάσουν τους παππούδες.Πριν φανεί όλοι μαζί στο γιορτινό τραπέζι τα μικρά του σπιτιού θα προσφέρουν την “Προβέντα”δηλ. ένα πιάτο με γλυκά στους παππούδες τούς,μια πράξη που κρύβει σεβασμό και αγάπη προς το πρόσωπο τους.Οι παππούδες με την σειρά τούς θα δώσουν την “μπουλστρίνα” δηλαδή γλυκά και χρήματα στα εγγόνια τους που τόσο αγαπούν
Μαρία Σερασκέρη
